خلاقیت یک فرآيند ذهنی است. این فرآیند در ذهن یک معمار خلاق ضرورتاً دارای دو پیش نیاز خواهد بود. اول تخیل و بعد تصور. تخیل تصاویر و اوهامی است که معمار آزادانه و بدون قید و بند در ذهن خود برای خلق اثر می پروراند. این تخیل به دلیل آزادی و رهایی زیاد، مقدمه مناسب خلاقیت معمارانه است.
بدین ترتیب که معمار می تواند در تخیل خود هزاران اثر معماری را که اولین بار به ذهن خود او خطور کرده است، پدید آورد. اما تصور معماری به مثابه تصاویر ذهنی است که معمار با راهنمایی استادش از یک اثر معماری که تا بحال ممکن است اصلاً ندیده باشد. ولی آن اثر در واقعیت وجود دارد، ساخته می شود. (آنتونیادس، بوطیغای معماری، ص ۳۰)
حال معمار برای تبدیل تخیلات خود به واقعیت باید با استفاده از تصورات خود از یک اثر معماری که اکتسابی بدست آمده است، آن تخیلات را به جهان واقعیت وارد کند.
اما امروزه متاسفانه در بعضي از طرحها در فرآيند خلاقيت ، تخيل بطور كلي حذف گرديده است . تصور تبديل به كپي پيست شده است. با حذف جزيياتي كه براي كپي كننده قابل درك نبوده و احتمالا باعث تغيير در مقياس ساختمان شده است. معمولا خواستگاه اين طرحها هم مركز يا ارگانهايي است كه از بسياري از قوانين كشوري معاف بوده اند. ارجاع كارها بصورت روابطي يا ضوابطي و خارج از قوانين و عرف رايج كشور است. نتیجه هم مشخص است .
يكي از نمونه هاي معروف و تلخ تقليد كوركورانه برج قوامين بود كه كپي برداري معيوب با ريز مقياسي از برج one liberty plaza philadelphia است. مورد بعدي كپي برداري پل جواديه تهران وقرائت فولادی نصفه نیمه ای از پل بتنی La Barqueta برروی رودخانه Guadalquivir در اسپانیا است.
آخرين شاهكار اين نهضت كپي برداري ناقص و با حذف جزييات ، ريز مقياسي در حد درك به اصطلاح طراح پروژه فرهنگسرای بزرگ امام رضا (ع) در سبزوار ، از پروژه تئاتر شهر است. کپی از پروژه ای كه در سال ١٣٤٦ توسط مهندس سردار علي افخمي طراحي و در سال ١٣٥١ افتتاح گرديد.
به راستی خلاقیت در معماری به كجا ميرود ؟ كی راه را گم كردیم ؟
پيمان رزمجو – اسفند ١٣٩٥
Hits: 12
